بررسی اثر روش های حرارت دهی و نگهداری سرد برخی سبزیجات بر میزان نمک های نیترات و نیتریت و آسکوربات

فهرست مطالب:

فصل اول: کلیات… 1

1-1- پیش زمینه. 2

1-2- بیان مسأله. 2

1-3- اهمیت موضوع. 5

1-4- اهداف تحقیق.. 7

1-5- محدودیت های تحقیق.. 8

فصل دوم: ادبیات پژوهش…. 9

2-1- نیتریت و نیترات ها 10

2-1-1- سمیت نیترات و نیتریت.. 12

2-1-2- میزان مجاز نیتریت و نیترات.. 14

2-2- اسید آسکوربیک… 16

2-3- سبزیجات مورد بررسی در پژوهش حاضر. 19

2-3-1- کدو سبز. 19

2-3-2- هویج.. 19

2-3-3- اسفناج. 20

2-3-4- گوجه فرنگی.. 21

2-3-5- کرفس… 22

2-3-6- بادمجان. 23

2-4- مروری بر پژوهش های پیشین.. 23

فصل سوم: مواد و روش ها 29

3-1- مواد. 30

3-1-1- نمونه سبزیجات.. 30

3-1-2- تعیین ماده خشک… 30

3-1-3- مواد شیمیایی.. 31

3-1-3- تجهیزات مورد استفاده 32

3-2- روشهای اندازه گیری.. 32

3-2-1- اندازه گیری نیترات به روش دیازو. 32

3-2-2- اندازه گیری نیتریت به روش دیازو. 34

3-2-3- اندازه گیری اسید آسکوربیک به روش اسپکتروفتومتری.. 36

3-3- تجریه و تحلیل آماری.. 37

فصل چهارم: نتایج و بحث… 38

4-1- بررسی اثر نوع سبزی، فرآیند و زمان نگهداری بر میزان اسید آسکوربیک… 39

4-2- بررسی اثر زمان، نوع فرآیند و نوع سبزی بر میزان نیترات.. 45

4-3- بررسی اثر نوع فرآیند برغلظت نیتریت سبزیجات متفاوت در طول زمان نگهداری در یخچال. 50

4-4- بررسی همبستگی غلظت نیتریت، نیترات و اسید آسکوربیک… 55

فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات… 56

5-1- نتیجه گیری.. 57

5-2- پیشنهادات.. 58

منابع و مراجع.. 59

فهرست جداول

جدول 2- 1: مقدار نیترات مجاز در سبزیهای مختلف )میلی گرم نیترات در یک کیلوگرم سبزی تازه) (لورنز، 1978). 14

جدول 2- 2: حد بحرانی سمیت نیترات در محصولات مختلف برای انسان (محستوف،1994) 15

جدول 2- 3: حد بحرانی سمیت نیترات بر حسب ppm در ماده وزن تر (ملکوتی، 1384) 16

جدول 2- 4: میزان ویتامین  Cدر برخی از مواد غذایی(دمن، 1976) 18

جدول 4- 1: غلظت اسید اسکوربیک (ppm)در سبزیهای مختلف در زمان های مختلف نگهداری در یخچال. 40

جدول 4- 2: نتایج تجزیه و تحلیل واریانس چند طرفه اثرات نوع سبزی، فرآیند و زمان بر غلظت اسید آسکوربیک… 41

جدول 4- 3: غلظت نیترات (ppm)در سبزیهای مختلف در زمان های مختلف نگهداری در یخچال. 46

جدول 4- 4: نتایج تجزیه و تحلیل واریانس چند طرفه اثرات نوع سبزی، فرآیند و زمان بر غلظت نیترات.. 47

جدول 4- 5: غلظت نیتریت (ppm)در سبزیهای مختلف در زمان های مختلف نگهداری در یخچال. 51

جدول 4- 6: نتایج تجزیه و تحلیل واریانس چند طرفه اثرات نوع سبزی، فرآیند و زمان بر غلظت نیتریت.. 52

جدول 4- 7: ضرایب همبستگی پیرسون برای نیتریت، نیترات و اسید آسکوربیک… 55

فهرست شکل ها
شکل 4- 1: روند تغییرات اسید اسکوربیک در روزهای مختلف نگهداری به صورت تابعی از نوع سبزی و فرآیند. 39

شکل 4- 2: تغییرات غلظت اسید آسکوربیک در طول زمان برای نمونه ها. 42

شکل 4- 3: مقدار متوسط اسید آسکوربیک سبزیجات مختلف آب پز و سرخ شده 43

شکل 4- 4: روند تغییرات نیترات در روزهای مختلف نگهداری به صورت تابعی از نوع سبزی و فرآیند. 45

شکل 4- 5: تغییرات غلظت نیترات در طول زمان برای نمونه ها. 48

شکل 4- 6: مقدار متوسط نیترات سیزیجات مختلف آب پز و سرخ شده 49

شکل 4- 7: روند تغییرات نیتریت در روزهای مختلف نگهداری به صورت تابعی از نوع سبزی و فرآیند. 50

شکل 4- 8: تغییرات غلظت نیتریت در طول زمان برای نمونه ها. 53

شکل 4- 9: مقدار متوسط نیتریت سیزیجات مختلف در طول زمان نگهداری.. 54

1-2- بیان مسأله
نیترات ونیتریت در دامنه ی گسترده ای از مواد غذایی وجود دارند. این ترکیبات به صورت طبیعی در گیاهان ونباتات سبز یافت می شوند. اما مقدار آنها می تواند در گیاهان به علت افزودن کودهای شیمیایی و حتی در مواد آلی که به گیاهان کاشته شده افزوده می شود، تا حد زیادی بالا برود. بعضی از گیاهان مانند اسفناج بزرگترین پاسخ به کودهای نیتروژنی داشته و می توانند مقادیر زیادی نیترات را به علت فاکتورهایی مانند روش کشت و زمان برداشت در خود تجمع نمایند (مروسی[1]، 2010). میزان نیترات و نیتریت در رژیم غذایی از یک منطقه تا منطقه دیگر به شدت متفاوت بوده و این موضوع تابع عواملی مانند تکرر کشت، وضعیت آب و هوایی،کیفیت خاک، فرآیندهای تولید مواد غذایی، نوع و مقدار کود شیمیایی مصرفی و وضعیت قوانین آن منطقه است (سو[2] و همکاران، 2009). نیتریت و نیترات به صورت روتین به گوشت و محصولات گوشتی جهت نگهداری آنها در برابر میکروارگانیسم هایی مانند کلستریدیوم بوتولینوم که می توانند عامل مسمومیت غذایی باشند اضافه می شوند (سوان[3]، 1977). امروزه مشکلات آلودگی نیترات یکی از مهمترین مسائل کیفیت آب و مواد غذایی در بسیاری از مناطق دنیا به شمار می آید. واقعه وجود نیتریت و نیترات در مواد غذایی و اثرات سؤ آنها بر روی سلامتی موضوعی است که امروزه همچنان بر روی آن جدال و مباحثه وجود دارد (کاماک[4] و همکاران، 1999). سرطانهای دستگاه گوارش از سرطانهای شایع دنیا بوده و مسئول بسیاری از موارد مرگ و میر در سال می باشند. در این بین سرطان مری با میزان مرگ و میر بالا و سرطان معده به علت شیوع بسیار زیاد در دنیا از اهمیت خاصی برخوردارند. عوامل زمینه ساز متعددی از قبیل تغذیه، ژنتیک، عوامل محیطی و غیره در اتیولوژی این بیماریها مطرح می باشند. عوامل خطر متعددی در ایجاد سرطانهای مری و معده نقش دارند.مصرف تنباکو، نوشیدن مشروبات الکلی،کمبود ویتامینها و عناصر کمیاب، نوشیدن نوشیدنیهای داغ و بویژه آلودگی های خوراکی با مواد سرطان زا از قبیل نیتروزآمین ها وسموم قارچی در ایجاد سرطان مری بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در سرطان معده نیز عواملی مانند رژیم غذایی، مواد شیمیایی برونزاد، عوامل سرطان زای تولید شده در دستگاه گوارش و عوامل ژنتیکی و عفونی دخیل شناخته شده اند (سان و روستگی[5]، 2003؛ سمنانی و همکاران، 2006). یکی از عوامل محیطی دخیل در ایجاد سرطانهای دستگاه گوارش فوقانی ، میزان نیتریت و نیترات موجود در آب آشامیدنی و مواد غذایی می باشد. دخالت انسان در چرخه نیتروژن طبیعت باعث شده که به تدریج بر میزان تجمع این ماده در محیط افزوده شود (وارد[6] و همکاران، 2006). بر اساس مطالعات کلینیکی و اپیدمیولوژیکی بالا بودن نیتریت و نیترات در رژیم غذایی عامل سرطان معده شناخته شده است (جوسن[7] و همکاران، 1996). نیترات می تواند در حفره دهانی و معده به نیتریت احیاء شود. این ترکیب در معده می تواند با آمین ها وآمیدها واکنش داده  مواد آلی حاوی نیتروژن   و ایجاد گروههای سرطانزا که ترکیبات N- نیتروزآمین نامیده می شوند، دهد (والتر[8]، 1980؛ دنیس[9] و همکاران، 1990).  قرار گرفتن در معرض ترکیبات N- نیتروزآمین شکل گرفته در داخل معده را با افزایش خطر سرطان معده، مری و کیسه صفرا مرتبط دانسته اند (بارتچ[10] و همکاران، 1990). مقدار بالای نیترات در رژیم غذایی را با سرطان معده در کشورهای انگلستان، کلمبیا، شیلی، ژاپن، دانمارک، مجارستان و ایتالیا مرتبط می دانند. نیتریت ممکن است در معده با ترکیبات قابل نیتروزه شده(از قبیل آمینهای ثانویه یا ثالثیه یا آمیدها در غذا) به شکل ترکیبات N- نیتروز واکنش دهد.-N نیتروز دی آلکیل آمینها در حیوانات آزمایشگاهی مورد آزمایش قرار گرفته اند و مشخص گردیده است که 85٪ از 209 نیتروزآمین و 92٪ از 86 نیتروزآمید شناخته شده دارای اثر سرطانزایی هستند (فورمان و شاکر[11]، 1997). بیشتر نیتروزآمین ها باعث سرطان کبد شده، اما تعدادی از آنها باعث ایجاد سرطان در عضو خاصی (مثانه، ریه، مری، حفره های بینی وغیره)می شوند(صادقی، 1379). تماس انسان با ترکیبات نیتروزآمین با خطر افزایش سرطان مری، معده و مثانه ارتباط داده شده است (ماتیو[12]، 1998). مطالعه مورد- شاهدی که در کانادا در رابطه با تماس انسان با نیتریت و نیترات مصرف شده جهت نگهداری فرآوردهای گوشتی انجام گرفت، به طور قابل توجهی خطرافزایش سرطان معده را نشان داد(اسپیجرز[13]، 1998).

پایان نامه کارشناسی ارشد رشته کشاورزی

و......

بررسی اثر گلپر تازه و عصاره آن بر ماندگاری گوشت شترمرغ

با فرمت قابل ویرایش word - پایان نامه بررسی اثر گلپر تازه و عصاره آن بر ماندگاری گوشت شترمرغ طی نگهداری در یخچال

چکیده

گوشت شترمرغ که در گروه گوشت های قرمز طبقه بندی می شود، از ارزش غذایی بسیار بالایی برخورداراست، طوری که می توان گفت یکی از کم چرب ترین و سالم ترین نمونه های گوشت قرمز در دسترس است. Heracleum Persicum یا گیاه گلپر ایرانی(از خانواده Apiaceae) یکی از 10 گونه جنس هراکلوم در ایران است. پژوهش حاضر، با توجه به خواص ضدمیکروبی گیاه گلپر و همچنین فراوانی آن در کشور، به بررسی امکان افزایش عمر ماندگاری گوشت شترمرغ در دمای یخچال می پردازد. بدین منظور، از گیاه تازه و عصاره اتانولی گلپر و با درصد های 5/0، 5/1 و 5/2 % وزنی-وزنی در گوشت شترمرغ استفاده شد. نمونه های گوشت طی 10 روز نگهداری در دمای یخچال در روزهای صفر، 1، 3، 5، 7 و 10 از نظر کیفی مورد بررسی قرار گرفت. فاکتورهای مورد بررسی pH، آزمون های میکروبی، میوگلوبین و پارامترهای آن، مقدار تیوباربیتوریک اسید و ارزیابی حسی بود. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، طبق نتایج بدست آمده افزایش غلظت عصاره و گیاه گلپر نسبت به نمونه شاهد سبب کاهش معنی دار میزان تیوباربیتوریک اسید، تعداد کل باکتری ها، تعداد کپک و مخمر و تعداد اشرشیاکلی گوشت شترمرغ شد (05/0p<)، ولی بر میزان pH، میوگلوبین، اکسی میوگلوبین و مت میوگلوبین اثر معنی داری نداشت (05/0p>). نتایج تجزیه واریانس نشان داد که میزان پارامترهای pH، رشد کلی باکتری ها، اشرشیاکلی، کپک و مخمر و مت میوگلوبین طی زمان ماندگاری تا روز دهم افزایش معنی دار داشت که این افزایش برای نمونه های شاهد بیش از سایر نمونه ها بود، میزان تیوباربیتوریک اسید نیز طی زمان ماندگاری تا روز هفتم، افزایش معنی داری داشت که این افزایش برای نمونه های شاهد بیش از سایر نمونه ها بود (05/0p<). در ارزیابی حسی، بیشترین میزان پذیرش کلی نمونه ها، مربوط به نمونه های گوشت شترمرغ حاوی گیاه تازه گلپر با غلظت  5/0 درصد بود

1-1-مقدمه

ترکیبات ضدمیکروبی گیاهی یکی از منابع با ارزش در پزشکی به شمار می آیند و در نتیجه گسترش بیماری های عفونی، شناسایی تعداد بیشتری از این عصاره ها و ترکیبات در درمان بیماران مفید خواهد بود. با توجه به تحقیقات به عمل آمده بر روی گیاه گلپر ایرانی، خاصیت ضد میکروبی عصاره متانولی این گیاه ثابت شده است (ناظمی و همکاران، 1384). با توجه به استفاده از نگهدارنه های سنتزی و اثرات سوء ثابت شده این مواد بر روی سلامت انسان، تلاش برای جایگزین نمودن نگهدارنده های ضد میکروبی طبیعی از جمله گیاهان دارویی، به جای نگهدارنده های سنتزی مضر زیاد شد(اشراقی، 1386). از آنجایی که گلپر ایرانی را به عنوان یک عامل ضدمیکروب، طعم دهنده بومی، عامل ضد نفخ و آنتی اکسیدان طبیعی می شناسیم، در این پژوهش اثر گیاه و عصاره اتانولی گلپر بر روی ماندگاری گوشت شترمرغ بسته بندی شده در یخچال در طی دوره نگهداری بررسی شد.

1-2- معرفی گوشت شترمرغ

در عصر جدید یک تغییر گسترده جهانی در مسیر خوردن گوشت های سالم رخ داده  است و این امر موجب محبوبیت روز افزون گوشت شترمرغ[1] که کلسترل و چربی کمتری دارد و نیز  اسید های چرب اشباع نشده بیشتری نسبت به گوشت گاو دارد، شد (پالری و همکاران[2]، 1997).

در صنعت شترمرغ اخیرا توجه بازار از چرم که محصول بسیار مهمی از شترمرغ است به سمت صنعت گوشت تغییر یافته است. پرورش شترمرغ به طور تجاری بیشتر در آفریقای جنوبی بوده است اما امروزه این نوع پرورش در کشور های دیگر نیز صورت می گیرد. گوشت شترمرغ به خاطر محبوبیت و نیز ارزش غذایی بالای قابل توجهش خیلی سریع در جوامع غرب به رقیب گوشت قرمز در بازار تبدیل شد (آلونسو- کالجا[3]، 2004).

در دهه اخیر علاقه بسیار زیادی برای پرورش و تولید مثل شترمرغ در سراسر جهان مشاهده شده است (کوپر[4]، 2004، 2007، 2008؛ هوربان ژوک[5]، 2004، 2007). یکی از دلایل این علاقه مندی مربوط به تنوع در استفاده شترمرغ می باشد که این محصولات عبارتند از گوشت، پوست، پر و نیز تخم های این پرنده (سلز[6]، 1999؛ هوربان ژوک، 1998، 2000، 2002، 2004؛ کوپر و هوربان ژوک، 2004؛ کاوکا[7]، 2007). در ضمن باید خاطر نشان کرد به علت مشکلات به وجود آمده از دیوکسین[8] در سال 1999 در بلژیک و نیز دومین مرحله شیوع آنسفالوپاتی اسفنجی شکل گاوی[9] در سال 2000 در اروپا و نیز به علت بیماری های موجود در پا و دهان در سال 2001 در انگلیس[10] تقاضا برای استفاده از گوشت شترمرغ افزایش یافته است (هوربان ژوک، 2008). در آن زمان مصرف گوشت در اروپا کم شد و مصرف کنندگان به دنبال جایگزین گوشت قرمز مثل گوشت شترمرغ بودند. در حال حاضر به طور رایج بزرگترین بازار گوشت شترمرغ در اروپا است که عمدتاً از آفریقای جنوبی، اسرائیل و حتی استرالیا تامین می گردد (هوربان ژوک، 2008).

هنوز آفریقای جنوبی بزرگ ترین صادر کننده این نوع گوشت می باشد (لوری[11] و لدوارد[12]، 2006).

1-3-معرفی گیاهان دارویی

علم شناسایی و استفاده از گیاهان دارویی به قدمت عمر انسان است. تا قبل از قرن 19 میلادی استفاده از منابع طبیعی و عمدتا گیاهان از راه های اصلی درمان بیماری ها بوده است. اما پیشرفت سریع علم شیمی و کمبود منابع طبیعی باعث شد که ترکیبات شیمیایی جدید جایگزین داروهای گیاهی شود (حقیقتی، 1382؛ کوکوزکا[13]، 2002).

امروزه مجددا دانشمندان بسیاری از رشته های گوناگون به داروهای گیاهی روی آورده اند. اثرات ضدمیکروبی، ضد قارچی و ضد سرطانی در گیاهان ایرانی سرمنشا بسیاری از تحقیقات بوده و به سرانجام رسیدن این تحقیقات می تواند سبب خودکفایی و استقلال در صنایع دارویی کشور شود. با توجه به اینکه در حال حاضر اکثر مواد اولیه دارویی در ایران ساخته نشده و نیاز به واردات این کالاها وجود دارد و از طرفی مقاوم شدن باکتری ها نسبت به داروهای ساختگی شیمیایی، نیاز به بررسی و تولید انواع مواد ضدمیکروبی گیاهی به نظر منطقی می رسد (امیدبیگی، 1379).

ترکیبات ضدمیکروبی گیاهی یکی از منابع با ارزش در پزشکی به شمار می آیند و در نتیجه گسترش بیماری های عفونی، شناسایی تعداد بیشتری از این عصاره ها و ترکیبات در درمان بیماران مفید خواهد بود. ترکیبات ضدمیکروبی با منبع گیاهی دارای قابلیت درمانی بی شماری هستند، آنها نه تنها در درمان بیماری های عفونی موثرند، بلکه به طور همزمان تعداد زیادی از اثرات جانبی را که اغلب با ترکیبات ضد میکروبی همراه هستند، کاهش می دهند (اشراقی، 1388؛ کوکوزکا، 2002).

با توجه به تحقیقات به عمل آمده بر روی گیاه گلپر ایرانی، خاصیت ضد میکروبی عصاره متانولی این گیاه ثابت شده است (ناظمی، 1384).

پایان نامه کارشناسی ارشد

و......