بررسی رابطه سود و زیان با بازده سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

با فرمت قابل ویرایش word - بررسی رابطه اجزای صورت سود و زیان با بازده سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران - پایان نامه کارشناسی ارشد رشته حسابداری

بررسی رابطه اجزای صورت سود و زیان با بازده سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

چکیده:

بورس اوراق بهادار تهران به عنوان یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه در کشور ما،  محل تلاقی عرضه و تقاضای  خریداران و فروشندگان سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس است. در این میان،  سهامداران بالفعل و بالقوه برای اخذ تصمیمات منطقی و مطمئن در مورد خرید،  فروش و یا نگهداشت سهام مورد نظر خود به معیاری قابل اتکا نیاز دارند تا بتوانند با استفاده از آن به مقایسه و ارزیابی سهام شرکت ها بپردازند.

این تحقیق به دنبال این است که با بررسی وجود ارتباط و یا عدم وجود ارتباط بین تغییرات اقلام صورت سود و زیان با تغییرات بازده سهام شرکت ها، معیاری قابل اتکا برای تصمیم گیری در اختیار سرمایه گذاران بازار سهام قرار دهد.

لذا فرضیه اصلی تحقیق به شکل زیر تدوین شده است:

بین تغییرات اقلام صورت سود و زیان با بازده سهام ارتباط معناداری وجود دارد.

برای جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز جهت محاسبه متغیرهای مستقل و وابسته، از سالنامه ها و مجلات منتشره توسط سازمان بورس اوراق بهادار تهران،همچنین گزارشات مجامع عمومی شرکت های پذیرفته در بورس استفاده شده است.

دوره زمانی این تحقیق، دوره زمانی حد فاصل سال های 1379 تا 1383 می باشد. همچنین از مجموع 295 شرکت فعال در بورس اوراق بهادار تهران (جامعه آماری تحقیق) در سال های مذکور، تعداد 55 شرکت به عنوان نمونه انتخاب شده است و از اطلاعات صورت سود زیان و بازده سهام آنها جهت آزمون فرضیه تحقیق استفاده شده است.

روش مورد استفاده در این تحقیق قیاسی –  استقرایی بوده و جهت آزمون فرضیات از مدل رگرسیون دو متغیره و چند متغیره استفاده شده است.

بر اساس تجزیه و تحلیل نتایج حاصل از آزمون داده ها،  این نتیجه حاصل شد:

بین تغییرات صورت سود و زیان با بازده سهام، ارتباط معناداری وجود ندارد.

به عبارت دیگر فرضیه اصلی تحقیق رد شد.

لذا بر اساس نتایج این تحقیق، نمی توان تغییرات صورت سود و زیان طی سنوات مختلف را به عنوان معیاری قابل اتکا جهت تصمیم گیری سرمایه گذاران پیشنهاد نمود.

1 ـ1 ـ مقدمه :

سیستم اطلاعات حسابداری امروزه نقش بسیار مهمی در گردش فعالیت‌های سازمانها داشته و در مجموعه محیط اقتصادی کشورها وظیفه با اهمیت دارند. بسیاری از تصمیم‌های اقتصادی بر اساس اطلاعات حاصل از این سیستم‌ها اتخاذ می‌شود، سهم عمده‌ای از مبادلات اوراق بهادار به خرید و فروش سهام شرکتها اختصاص دارد که آن نیز به نوبه خود تحت تأثیر ارقام و اطلاعات سیستم‌های حسابداری است.

هر گونه تحقیق در زمینه نحوة اثرگذاری اطلاعات حسابداری بر تصمیم‌های طیف وسیع تصمیم‌گیرندگان ذینفع در شرکتها به درک بهتر از چگونگی نقش این اطلاعات و ضرورت افشای آنها کمک می‌کند.

برای تشویق افراد به سرمایه‌گذاری به ویژه در سهام شرکتها، می‌بایست بین بازدهی در یک سرمایه‌گذاری تعادل ایجاد نموده‌ لذا ایجاد محیطی مناسب برای سرمایه‌گذاری‌های سالم جهت تقویت بازار سرمایه از مهمترین اقداماتی که می‌تواند توسط دست‌اندرکاران اقتصادی کشور انجام شود. بورس اوراق بهادار یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه است که در آن عرضه‌کنندگان و تقاضا‌کنندگان سهام با یکدیگر روبه‌رو شده و سهولت مبادله دو گروه را به یکدیگر فراهم می‌کند.

این تحقیق در صدد آنست که ارتباط بین اجرای صورت سود و زیان با بازده سهام در شرکتهای پذیرفته شده در بررسی اوراق بهادار تهران مورد بررسی و مطالعه قرار دهد امید است نتایج تحقیق بتواند راهنمای عملی برای تصمیم‌گیرندگان از جمله سرمایه‌گذاران قرار گیرد و راه‌گشاهی برای تحقیقات آتی باشد.

2 ـ1 ـ بیان موضوع :

سرمایه‌گذاران هنگام سرمایه‌گذاری در سهام عادی باید بررسی‌های وسیعی را انجام دهند، به عبارت دیگر آنها باید عوامل زیادی را هنگام سرمایه‌گذاری مد نظر قرار دهند زیرا آنها نقدترین دارایی خود را به سهام عادی تبدیل می‌کنند. اگر سرمایه‌گذاران بدون توجه به یک سری از عوامل اقدام به سرمایه‌گذاری نمایند، نتایج مطلوبی عاید آنها نخواهد شد و این موضوع بیشتر در کشورهایی مطرح است که بورس اوراق بهادار کارائی لازم وجود ندارد. در کشورهایی که بورس اوراق بهادار کارائی دارد، احتیاج به بررسی‌های وسیع در مورد اوراق بهادار نیست زیرا قیمت بازار سهام نزدیک به ارزش ذاتی (واقعی) آن اوراق است، به عبارت بهتر قیمت بازار سهام، شاخص مناسبی از ارزش واقعی سهام است. بورس اوراق بهادار تهران در حکم یک بازار متشکل تسهیلات لازم را برای خریداران و فروشندگان سهام فراهم می‌نماید به نحوی که آنها بتوانند در هر زمان پول خود را به اوراق بهادار یابالعکس تبدیل نماید. و همچنین این سازمان تحت شرایطی زمینه تأمین منابع مالی شرکت‌های پذیرفته شده در آن را فراهم می‌آورد. از آنجا که بورس به عنوان سازمانی در جهت تجهیز پس‌اندازها و همچنین هدایت پس‌اندازها به طرف سرمایه‌گذاری‌های مولد و مفید به حال جامعه و اقتصاد کشور مطرح می‌باشد، مطالعه و تحقیق پیرامون این سازمان از اهمیت ویژ‌ه‌ای برخوردار است.

در این تحقیق ارتباط بین تغییرات اقلام صورت سود و زیان با تغییرات بازده سهام عادی شرکتها پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را مورد بررسی قرار می‌دهد. به عبارت دیگر در این تحقیق سعی می‌شود ارتباط بین متغیرهای «تغییرات اقلام صورت سود و زیان» به عنوان متغییرهای مستقل و «تغییرات بازده سهام عادی» به عنوان متغیر وابسته مشخص گردد. تا بتوان گفت که آیا متغییر وابسته می‌تواند توسط متغییرهای مستقل توضیح داده شود؟

3 ـ1 ـ هدف و دلایل انتخاب موضوع :

در اولین برنامة توسعه اقتصادی کشور که بعد از پایان جنگ تحمیلی به تصویب رسید، به منظور کاستن از بار مالی دولت و افزایش کارایی بنگاه‌های بخش عمومی تمهیداتی اندیشه شد و مقرر گردید که سهام شرکت‌ها از طریق بورس به مردم واگذار گردد. این تحقیق بدنبال این است که با تجزیه و تحلیل اطلاعات واقعی مبادرت به استخراج معیارهایی نماید و از این طریق سرمایه‌گذاران را قادر نماید تا سهام شرکت‌های مختلف را با یکدیگر مقایسه کرده و سهام مورد نظرشان را با اطمینان بیشتری انتخاب نماید و این امر به حضور سرمایه‌گذاران به عنوان اصلی‌ترین ارکان بورس کمک خواهد کرد.

ارزیابی مفید بودن سود و جزئیات آن که محصول اولیه مقررات افشای مالی است به طور آشکار اهمیت قابل توجهی دارد. چنانچه تغییر در قیمت و بازده سهام فراهم کننده شواهدی دربارة سود  باشد، پس واضح است که متغییر بیشتر، متضمن قوائد بیشتری خواهد بود.  لذا میزان فوائد سود حسابداری را می‌توان از برآورد ارتباط مابین بازده سهام و سود استنتاج کرد. در واقع اگر سود و جزئیات آن پیش‌بینی بازده سهام را تسهیل نماید، حوزه ارتباط اجزای سود و بازده واقعی می‌تواند معیار با اهمیتی از فواید سود باشد. در صورت وجود چنین ارتباطی می‌توان با اطلاع از وضعیت سودهای آتی شرکتها و در نتیجه پیش‌بینی رفتار قیمت سهام آنها، سرمایه گذاران می توانند اقدام به خرید و فروش سهام ‌نمایند. به عبارت دیگر، پیش‌بینی می‌شود که در صورت وجود ارتباط بین بازده و اجزای سود در بورس اوراق بهادار می‌توان الگویی جهت انتخاب سهام ارائه کرد.

در این تحقیق ارتباط بین اقلام یکی از صورتهای مالی اساسی (صورت سود و زیان) و تغییرات بازده سهام مورد آزمون و تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرد تا بتوان بیان نمود که آیا ارتباط منطقی بین این متغییرها وجود دارد یا خیر؟

4 ـ1 ـ اهمیت موضوع تحقیق:

از آنجایی که سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه دارای نقش محوری و حیاتی هستند، لازم است موجباتی فراهم آوریم که آنان به سرمایه‌گذاری در سهام ترغیب شوند و از طرف دیگر سرمایه‌گذاران جزء بتوانند ثروت خود را حفظ کنند. هدف سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مالی از جمله خریداران سهام عادی عموماً در بازار سرمایه، کسب بازده مورد انتظار از سرمایه‌گذاری خودشان است. خریداران سهام عادی از روش‌های مختلفی خواهان تامین نرخ بازده مورد توقع خود هستند. با توجه به اینکه چهار نوع بازدهی سهام عادی شامل افزایش قیمت سهام، سهام جایزه، سود نقدی و حق تقدم در خرید سهام جدید می‌باشد.

هر سرمایه‌گذار ممکن است با توجه به روحیات و نیازهای خود به یک یا چند نوع بازدهی سهام توجه بیشتری داشته باشد. به عنوان مثال افراد بازنشسته بیشتر به سود نقدی تا افزایش قیمت یا سهام جایزه توجه دارند. اما افرادی که ریسک‌پذیر هستند و یا عمده در آمد آنها از سایر منابع و روشها تامین می‌شود، ممکن است به افزایش قیمت سهام و یا سهام جایزه علاقه و توجه بیشتری داشته باشند. زمانی که فردی تصمیم به سرمایه‌گذاری در سهام می‌گیرد، اولین موضوعی که با آن مواجه می‌شود، انتخاب سهم مورد نظر است. در بورس اوراق بهادار تهران به خصوص سرمایه گذاران جزء بیشتر بر اساس اطلاعات غیر رسمی و غیر صحیح مبادرت به اخذ تصمیم می‌نمایند که این موضوع منجر به زیان آنان و در نهایت دلسردی و خروج از بازار سرمایه می‌گردد، لذا متولیان بورس می‌بایست بوسیله ابزارهایی نظیر صندوق حمایت سهام، سقف قیمت و غیره از حقوق سهامداران به خصوص سهامداران جزء حمایت نمایند و در زمینه اطلاع‌رسانی نیز باید اطلاعات صحیح و به موقع در اختیار سرمایه‌گذاران قرار گیرد.

لذا لازم است که به وسیله تحقیقات، معیارهایی فراهم شود که سرمایه‌گذاران بتوانند  با استفاده از آنها با دقت و سرعت مبادرت به تصمیم‌گیری و انتخاب سهام شرکت مورد نظرشان نمایند.

5 ـ1 ـ فرضیه تحقیق:

با توجه به موضوع و هدف تحقیق بررسی می‌نمائیم که آیا بین متغییرهای تغییرات اقلام صورت سود و زیان (متغییر مستقل) و تغییرات بازده سهام (متغییر وابسته) در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ارتباط و همبستگی وجود دارد یا خیر؟ به همین منظور آزمون فرضیه‌های ذیل را عملی می‌کنیم: