بررسی نیازسنجی و تعین نیازهای فرهنگی و ورزشی و تفریحی

فهرست مطالب:

چکیده………………………………………………………………………………1

فصل اول :کلیات…………………………………………………………………..3

1-1- طرح و بیان مساله……………………………………………………….. 4

1-2- سوالات و فرضیات تحقیق…………………………………………………. 7

1-3- ضرورت و اهمیت بررسی………………………………………………….. 7

1-4- اهداف بررسی…………………………………………………………….. 8

1-5- روش شناسی بررسی…………………………………………………….. 8

1-5-1- نوع روش بررسی……………………………………………………….. 8

1-5-2-روش یا تکنیک……………………………………………………….. 8

1-5-3- جامعه آماری……………………………………………………….. 9

1-5-4- روش نمونه گیری و تعیین حجم……………………………………… 10

1-5-5- تکنیک‌های جمع آوری اطلاعات……………………………………… 10

1-5-6- داده‌پردازی……………………………………………………………. 11

1-6- مشکلات تحقیق……………………………………………………….. 11

1-7- محدویت های تحقیق…………………………………………………… 11

فصل دوم : مبانی نظری و تحقیقات تجربی پیشین…………………………13

2-1- شهر……………………………………………………………………… 15

2-1-1-انواع شهر……………………………………………………………… 15

2-1-2-شهر و فضاهای فرهنگی………………………………………………. 17

2-1-3-فضاهای فرهنگی و اوقات فراغت……………………………………… 18

2-1-4-فضاهای فرهنگی و نیازهای جامعه…………………………………… 20

2-1-5- فعالیتها و نیازهای فرهنگی،ورزشی و تفریحی………………………..22

2-2- شهروند…………………………………………………………………… 24

2-2-1-حقوق شهروندی……………………………………………………….. 25

2-3- مبانی نظری……………………………………………………………… 25

2-3-1-نظریه مشارکت اجتماعی…………………………………………….. 26

2-3-2-نظریه یادگیری اجتماعی………………………………………………… 27

2-3-3- نظریه‌ مبادله اجتماعی…………………………………………………. 28

2-3-3- نظریه‌ مبادله اجتماعی……………………………………………………28

2-4- نیازسنجی……………………………………………………………….. 29

2-4-1-اصول نیازسنجی……………………………………………………….. 30

2-4-2- روش ها و ابزارهای سنجش نیازها…………………………………… 34

2-4-3- فنون نیازسنجی……………………………………………………….. 35

2-5- روش دلفی…………………………………………………………………. 37

2-5-1-پیشینه………………………………………………………………….. 37

2-5-2-تعاریف و برداشتها……………………………………………………….. 39

2-5-3-اهداف و کاربردها……………………………………………………….. 40

2-6- پیشینه تجربی……………………………………………………………. 41

2-7- نتیجه………………………………………………………………………. 44

فصل سوم : شناخت وضع موجود محله‌های تحت پوشش منطقه یک شهرداری………..47

3-1- تهران……………………………………………………………………….. 49

3-1-1-تاریخچه تهران……………………………………………………….. 50

3-1-2-شرایط اقلیمی……………………………………………………….. 53

3-1-3- جاذبه های گردشگری…………………………………………………. 55

3-1-4- جغرافیای طبیعی……………………………………………………….. 56

3-1-5- شبکه حمل و نقل……………………………………………………… 57

3-1-6- موقعیت جغرافیایی…………………………………………………….. 60

3-1-7- جغرافیای انسانی……………………………………………………….. 60

3-2- منطقه یک در یک نگاه……………………………………………………….. 65

3-3- تاریخچه منطقه……………………………………………………….. 67

3-4- سرانه امکانات اجتماعی- فرهنگی منطقه یک بر حسب محله…………70

3-4-1- سرانه آموزشی منطقه یک بر حسب محله‌های مختلف …………….70

3-4-2- سرانه ورزشی موجود در منطقه برحسب محله‌های مختلف…………. 73

3-4-3- سرانه تفریحی منطقه یک بر حسب محله‌های مختلف………………….76

3-4-4- سرانه فضای سبز منطقه یک بر حسب محله‌های مختلف……………… 79

فصل چهارم : یافته های تحقیق……………………………………………………85

4-1-روش شناسی یا متدولوژی……………………………………………………. 87

۴-1-۱- روش تجربی……………………………………………………………….. 88

۴-2-۱- روش استنتاجی………………………………………………………….. 88

4-2-روش ahp………………………………………………………………………

۴-3- مشخصات جمعیت شناختی ساکنین نمونه محله‌های منطقه یک شهرداری تهران…..90

۴-3-1- سمت پاسخگو در خانوار…………………………………………………. 90

۴-3-2- ترکیب جنسی……………………………………………………………. 90

۴-3-3- ترکیب سنی…………………………………………………………… 90

۴-3-4-وضع سواد و میزان تحصیل………………………………………………. 91

۴-3-5- وضع فعالیت…………………………………………………………….92

4-3-6- وضع تاهل…………………………………………………………….. 92

4-3-7- مدت زمان سکونت در محله…………………………………………… 93

۴-1-8– احساس تعلق به محله……………………………………………….. 93

۴-1-9- علت عدم احساس تعلق و دلبستگی به محله…………………….. 94

۴-4- بررسی نظرات ساکنین محله……………………………………………… 95

۴-4-1- مرجع تعیین نیازهای محله………………………………………………95

۴-4-2- لزوم مشارکت ساکنین محله در تعیین نیازهای محله ………………95

۴-4-3- علل لزوم مشارکت ساکنین در تعین نیازهای محله……………….. 96

۴-4-4- راه‌حل‌های ارائه شده به منظور مشارکت فعالانه ساکنین در تهیه، اجرا و بهره‌برداری از طرح‌های توسعه محله…..96

4-4-5- امکانات فرهنگی موجود در محله از دیدگاه ساکنین………………….97

۴-4-6- امکانات ورزشی موجود در محله از دیدگاه ساکنین…………………..98

۴-4-7- امکانات تفریحی موجود در محله از دیدگاه ساکنین…………………. 99

۴-4-8- امکانات آموزشی موجود در محله از دیدگاه ساکنین……………….. 100

۴-5- نیازهای محلات شهرداری ……………………………………………….. 100

4-5-1- نیازهای فرهنگی محله نیاوران……………………………………….. 100

4-5-2- نیازهای ورزشی محله نیاوران…………………………………………… 101

4-5-3- نیازهای آموزشی محله نیاوران…………………………………………. 101

4-5-4- نیازهای فرهنگی حصار بوعلی………………………………………… 101

4-5-6- نیازهای ورزشی محله حصار بوعلی…………………………………. 102

4-5-7- نیازهای تفریحی حصار بوعلی………………………………………… 102

4-5-8- نیازهای آموزشی محله حصار بوعلی………………………………… 102

4-5-9- آموزش در زمینه وظایف شهروندی…………………………………….. 103

۴-5-10- زمینه‌های آموزش وظایف شهروندی…………………………………. 104

۴-5-11- وجود شورایاری در محله……………………………………………….. 105

۴-5-12- هدف از ایجاد شورایاری………………………………………………… 106

۴-5-13- طرح‌های پیشنهادی به منظور بهبود وضع محله……………………….106

۴-5-14- مهمترین مشکلات محله……………………………………………… 107

۴-5-15- تمایل ساکنین به مشارکت برای رفع مشکلات محله………………….108

۴-6 نیازسنجی و تعیین نیازهای محله‌های نیاوران و حصاربوعلی منطقه یک شهرداری…..109

۴-6-1- نیازهای فرهنگی محله……………………………………………………….. 110

۴-6-2- نیازهای ورزشی محله……………………………………………………….. 111

۴-6-3- نیازهای تفریحی محله……………………………………………………….. 112

۴-6-4- نیازهای آموزشی محله……………………………………………………… 113

فصل پنجم : نتیجه گیری و ارائه راه کارها……………………………………………114

۵- ۱- نتیجه وخلاصه یافته های تحقیق…………………………………………….. 116

۵-2- راه‌کارها و مستندات………………………………………………………. 120

کتاب‌نامه………………………………………………………………………………121

پیوست‌ها………………………………………………………………………………126

چکیده :
برخورداری از فضا، امکانات و سرانه‌های فرهنگی، تفریحی و ورزشی از جمله حقوق شهروندی به‌شمار رفته و در عصری که از آن تحت عنوان “تمدن فراغت” نام برده می‌شود برنامه‌ریزی به منظور بهینه‌سازی نحوه گذران اوقات فراغت گروه‌ها و قشرهای مختلف مردم امری ضروری و اجتناب ناپذیر محسوب می‌گردد.سنجش نیازهای گروه هدف که معمولاً از آن تحت عنوان  نیازسنجی، یاد می‌شود یکی از نخستین مراحل در روند برنامه‌ریزی به شمار رفته و فرآیندی است که فاصله و شکاف بین “وضع موجود” و “وضع مطلوب” را شناسایی نموده و سپس در قالب نیازها اولویت بندی می‌کند. در فرآیند نیازسنجی و تعیین نیازها کلیه گروه‌های ذی‌نفع مشارکت نموده و “برنامه ریزی از پایین به بالا” از قوه به فعل در آمده و جامه عمل می‌پوشد.

تجربه‌های جهانی نشان می‌دهد که از 1980 میلادی به بعد در برنامه‌های توسعه و همچنین توسعه شهری توجه فزاینده‌ای به رویکرد مشارکتی، صورت گرفته تا جایی که در حال حاضر مشارکت شهری رمز موفقیت طرح‌های توسعه شهری و یکی از معیارهای عملکرد مدیریت شهری و ارکان آن (شهرداری‌ها و شورای شهر) به شمار می‌رود.

اطلاعات موجود از آن حکایت دارد که در گذشته بسیاری از طرح‌های توسعه محله‌ای بدون انجام پروژه‌های نیازسنجی و مشارکت صاحبنظران و ساکنین محله در تعیین نیازهای محله، تهیه و به مورد اجرا گذاشته شده و نتیجه حاصله از آن موازی کاری، ایجاد فرصت‌های دسترسی ناعادلانه به امکانات و فضاهای اجتماعی، فرهنگی در سطح محله‌های مختلف و بالاخره تهیه و اجرای طرح‌های توسعه ناسازگار با مقتضیات و ملاحظات فرهنگی- اجتماعی محله بوده که معمولاً مورد استقبال ساکنین محله قرار نمی‌گرفت. آینده‌نگری و پیش بینی تحولات از نیازهای اساسی برنامه ریزان و مدیران است. ساکنین مورد مصاحبه مهمترین فایده و نتیجه حاصل از مشارکت ساکنین در اجرای پروژه‌های نیازسنجی و تعیین نیازهای محله را افزایش نرخ مشارکت محله‌ای و تقویت احساس تعلق به محله و بالاخره تهیه طرح‌های محله بر اساس نیازهای واقعی ذکر نموده‌اند.

به اعتقاد آنان مشارکت فعالانه ساکنین در فرایند تهیه، اجرا و بهره‌برداری از طرح‌های توسعه محله، مستلزم جلب اعتماد ساکنین محله از طریق عمل کردن به وعده‌های داده شده می‌باشد و تحقق وعده‌های داده شده اعتماد ساکنین محله را به سازمان‌های دست اندرکار تهیه و اجرای طرح‌های توسعه محله جلب نموده و جلب اعتماد ساکنین به مشارکت خودانگیخته مردمی در سطح محله منجر می‌گردد.

و......